Kinderen als bondgenoten

12-01-2015
Mijn favoriete filmscène uit ‘Finding Neverland’: een theaterzaal vol volwassenen zit ongemakkelijk en gegeneerd te kijken naar de première van het toneelstuk ‘Peter Pan’. Ze weten maar niet hoe ze zich een houding moeten geven en hoe ze hun kijkcode moeten bepalen. Het verhaal blijkt een magisch sprookje. Maar ze zijn heel volwassen! Moeten ze dit serieus nemen?

Her en der verspreid tussen de volwassenen zitten op uitnodiging van de regisseur en toneelschrijver 25 kinderen, die gretig en verwachtingsvol kijken en beginnen mee te leven om zich vervolgens vol het verhaal in te laten zuigen. Via de ogen en de beleving van de kinderen vinden vervolgens ook de volwassenen hun toegangspoort terug naar de kracht van hun eigen verbeelding, naar de ontwapening en de overgave. Na afloop bekennen de deftige dames en heren dat ze hebben genoten als kinderen en het toneelstuk wordt een hit. Dát is waar ik kinderen voor nodig heb en waarom ik hen in het theater als mijn belangrijkste bondgenoten zie: zij snappen van nature de kijkcode en de magie van het spel (nog). Zij zijn de gidsen voor elke volwassene die deze ‘ingang’ niet (meer) als vanzelfsprekend kent en zij loodsen ons voorbij alle rationele zekerheden opnieuw ‘Neverland' of (zoals wij in Expeditie Peter Pan zeggen) 'Nimmerland' in.

Als theatermaker gaat mijn passie er naar uit om die zogenaamde muren tussen de wereld van het zoekende, opgroeiende kind en die van de alwetende, serieuze volwassene te slechten. Kinderen en volwassenen worstelen met dezelfde universele levensvragen en grote thema’s. Ieder op zijn eigen niveau. Grote en kleine kwetsbare harten met hun verlangen naar groei , naar verwondering, naar vrijheid van leven, naar betekenis en naar bevestiging. Mijn liefde gaat uit naar het ‘tussengebied’, waarin ze veel meer met elkaar gemeen hebben en meer verbonden zijn dan ze zich meestal realiseren.

Het theater is als maker mijn medium de mooiste ontmoetingsplek om die verbinding tussen kinderen en volwassenen opnieuw tot stand te brengen. Het liefst breng ik de ingewikkelde gedragscodes en de gewichtigheid van volwassenen zo doorzichtig mogelijk op toneel: kijk, wat een boel (vertrouwde) onzekerheid er achter hun imponerende alwetendheid schuilgaat. En kijk, wat een kleine hartjes er onder al die volwassen stelligheid kloppen. Grappig hè?! Voor kinderen vaak een verbijsterende openbaring, en voor volwassenen een spiegel die hen verlegen doet grinniken en hun met een knipoog nederig op hun ‘stoere’ nummer zet. Op het moment dat de theaterzaal gevuld is met kinderen én volwassenen is de kans het grootst dat er iets bijzonders gebeurt; dat kinderen in feite meer volwassen blijken en volwassenen in hun hart meer kind.

Het gaat voor mij allemaal over het vinden van je eigen weg in een complexe wereld. Over het vinden van je specifieke kwaliteiten en talenten om het leven zin en betekenis te geven. Het gaat over de ontdekking van jouw bijdrage, jouw meerwaarde ten behoeve van je omgeving en onze samenleving. En het gaat over groeien, bewust worden, wakker zijn en met open mind en open hart de wereld tegemoet durven treden. Grote ‘softe’ begrippen in een harde, zakelijke tijdgeest. Ik wil niets anders bieden. Deze thema’s, die evenzeer kinderen als volwassenen aangaan, gaan voorbij aan tijd (actualiteit), leeftijd of culturele identiteit. Ze zijn collectief en universeel. En ik kan de grote verhalen die hierover gaan en de jonge helden die hierbij passen telkens opnieuw en opnieuw vertellen, zo geduldig als deze verhalen en klassiekers hun actuele zeggingskracht blijven behouden.

Wat mij het meest raakt en drijft is het ontroerende feit dat mensen elkaar door alle eeuwen heen blijven opzoeken in het theater, vanwege een gedeelde behoefte aan herkenning, troost en schoonheid. Verbonden door het simpele feit van (op)groeien, worstelend met dezelfde eeuwenoude levensvragen, is het theater voor mij dan ook de beste plek om kinderen en volwassenen samen te brengen. Als theatermaker schep ik met eenvoudige, pure theatermiddelen graag de magische voorwaarden voor zo’n gemeenschappelijke belevenis. Het liefst met klassieke verhalen die qua zeggingskracht uitstijgen boven de actualiteit en van alle tijden, leeftijden, lagen en landen zijn. Grote, versterkende verhalen waar je om kunt lachen en huilen tegelijk en waardoor je je groter en moediger voelt dan je dacht te zijn. Gemaakt, gespeeld en verteld vanuit het hart en de buik. Zo kernachtig en zo mooi als we maar kunnen. Elke keer als we daarin slagen, dan hebben we het over werkelijke ontmoetingen tussen jong en oud. Dan sluiten we niemand meer buiten, dan sluiten we niemand uit.  

Inèz Derksen, Artistiek Leider Het Laagland & Regisseur EXPEDITIE PETER PAN